BAGUIO CITY (PIA) — Inyunay-unay ti Department of Health (DOH) dagiti mabalin nga aramiden tapnu malapdan ti itataud ti cervical cancer.
Sigun kenni Dr. Jimmy Billod ti Baguio General Hospital and Medical Center, ti kangrunaan a mangituntunda iti cervical cancer ket ti human papillomavirus (HPV) a kadawyan a maal-ala babaen iti skin-to-skin contact wenno sexual activities.
Kinunana a nu saan a masigud wenno saan a maagasan ti HPV infection, mabalin nga agtinnag daytoy iti cervical cancer.
Gapu iti daytoy, kinunana a kasapulan a siguradoen ti nasalun-at a lifestyle.
“Practice safer sex and engage in a safe relationship, proper use of condom. Bantayan tayo ti nutrition tayo, ti healthy weight tayo, daytoy bisyo, bawasan.”
Inlawlawag na a nu uray addaan iti HPV infection, mabalin daytoy a maikkat la ketdi napigsa ti immune system.
Innayun na a mabalin metlaeng nga agpabakuna kontra iti HPV. Adda ti school-based a proyekto ti DOH nu sadino, ipapaayan da iti bakuna kontra iti HPV dagiti agtawen iti siyam agingga 14. Nupay kasta, dagiti agtawen iti 15 agpangato ket kasapulan nga agpabakuna iti pribado a pagagasan.
Impetteng pay ni Billod ti kinapateg ti cervix screening.
“Bago paylaeng kuma nga adda ti sintomas, mabalin tayo agpa-screen.
Nupay ti puntirya a populasyon ti DOH para iti screening ket dagiti agtawen iti 30 agpangato, mabalin nga agpa-screen dagiti agtawen iti 21 agpangato la ketdi addaan da iti sexual activities. Ti papsmear ket mabalin ti tunggal tallo a tawen bayat a ti HPV screening ket iti tunggal lima a tawen.
Kinuna ni Billod a nu adda man ti naduktalan nga abnormal iti cervix kabayatan ti screening, mabalin daytoy a maagasan.
Impalagip na met a kasapulan nga ammo dagiti babbai ti kadawyan a sintomas ti cervical cancer kas iti abnormal wenno naangut a vaginal discharge, vaginal bleeding wenno spotting, ken recurrent urinary tract infection.
Nu addaan kadagitoy a sintomas, maibalbalakad ti dagus a panagpaisidong iti screening wenno panagpakita iti doktor. (DEG-PIA CAR)
Tagalog translation:
Mga bagay na kailangang gawin upang makaiwas sa cervical cancer, inilatag
BAGUIO CITY (PIA) — Binigyang-din ng Department of Health (DOH) ang mga maaaring gawin upang maiwasan ang pagkakaroon ng cervical cancer.
Ayon kay Dr. Jimmy Billod ng Baguio General Hospital and Medical Center, ang pangunahing nagdudulot ng cervical cancer ay ang human papillomavirus (HPV) na kadalasang nakukuha sa pamamagitan ng skin-to-skin contact o sexual activities.
Aniya, kapag hindi naagapan o hindi nagamot ang HPV infection, maaaring magresulta ito ng cervical cancer.
Dahil dito, sinabi niya na kailangang siguruhin ang malusog na lifestyle.
“Practice safer sex and engage in a safe relationship, proper use of condom. Bantayan natin ang ating nutrisyon, ang healthy weight natin, at ang bawasan natin ang ating mga bisyo.”
Paliwanag niya, kahit may HPV infection, maaari itong matanggal kapag may malakas na immune system.
Dagdag pa niya, maaari ring magpabakuna laban sa HPV. May school-based na proyekto ang DOH kung saan, binibigyan nila ng bakuna laban sa HPV ang mga edad siyam hanggang 14. Gayunman, ang mga edad 15 pataas ay kailangang magpabakuna sa pribadong pagamutan.
Impetteng pay ni Billod ti kinapateg ti cervix screening.
“Bago pa may sintomas, maaari tayong magpa-screen.”
Bagama’t ang puntiryang populasyon ng DOH para sa screening ay mga edad 30 pataas, maaaring magpa-screen ang mga edad 21 pataas na may sexual activities. Ang papsmear ay maaaring gawin sa bawat tatlong taon habang ang HPV screening ay sa bawat limang taon.
Sinabi ni Billod na kung mayroon mang madiskubre na abnormal sa cervix sa isinagawang screening, maaari itong magamot.
Ipinaalala naman nito na kailangang alam ng mga kababaihan ang kadalasang sintomas ng cervical cancer gaya ng abnormal o mabahong vaginal discharge, vaginal bleeding o spotting, at recurrent urinary tract infection.
Kapag may ganitong sintomas, ipinapayo ang agarang pagsailalim sa screening o pagpapakita sa doktor. (DEG-PIA CAR)
