TAGBILARAN CITY, Bohol (PIA) — Makatabang sa 703 ektaryas nga kabasakan sa ibabaw nga bahin sa Malinao, ug sa ibabaw nga bahin sa Capayas Dam ang pagpadayon sa 20 ka oras nga cloud seeding operations nga gipundohan na sa Bohol.
Gani, maabut pa sa dala nga uwan niini ang mga basakan nga sawod o kadtong walay kasaligan nga patubig ug nagsalig lamang sa mga gagmay nga tubod ug inawas sa uwan, dugang ni Virgilio Margatinez, presidente sa Malinao Dam Irrigators Association (MALINAO IA).
Si Margatinez namahayag human nga gisugid sa NIA pinaagi ni Engr. Evelina Putong nga ilang girisgo ang dyutay nga tubig, aron makatanum ang mga mag-uuma nga dili pa unta makakuhag tubig karong panahona sa tingtanum.
Si Putong maoy hepe sa NIA sa Bohol Integrated Irrigation System (BIIS) ug ila usab nga responsibilidad ang Bohol Irrigation System (BIS).
Ang BIIS mao ang tulo ka dagko nga dams nga nagsumpay: ang Malinao Dam nga nagkuha sa iyang pundo nga tubig gikan sa mga suba sa Wahig ug Pamacsalan sa Pilar, sa Bayongan Dam; ang mas daku og pundo sa tubig nga dam apan nagsalig sa inawas sa Malinao, ug ang Capayas Dam nga nagsalig usab sa inawas sa Bayongan dam.
Sa laing bahin, ang BIS mao ang gagamy nga mga dams nga gitawag og small reservoir irrigation system (SRIS) sama sa Benliw SRIS sa Ubay, Talibon SRIS sa Zamora Dam sa Talibon, Hibale SRI Project sa Danao, Tugas-Canolin SRIP sa Candijay, Tubigon SRIP sa Ilihan, Ilaya SRIP sa Cambugsay sa Ubay, San Vicente SRIS sa Ubay ug sa Binaojot SRIS sa Candijay.
Dala sa taas nga lanat sa epekto sa El Niño, ang huwaw mipamenos sa tubig nga mosulod sa Malinao, mao nga wala na kini makapaawas pa ngadto sa Bayongan ug sa Capayas.
Nunot niini, gikasabutan sa NIA ug sa mga IA nga alagaran sa ahensya nga mag-angay sa tubig ug dili maghingampa sa uban.
Karon nga tingtanum, ang mga basakan nga sakop sa mga IAs ibabaw sa Malinao Dam ug Capayas Dam, dili pa unta mapatubigan, tungod kay gibahin ra ang dyutay nga tubig ngadto sa wala makatanum sa niaging tingbasak.
“Amo nga girisgo ang pagsuplay sa 703 ka ektaryas nga basakan sa nga IAs sa ibabaw nga bahin sa Malinao ug Capayas, risgo ang paghatag og tubig kay ila usab nga gisaad nga ang tubig igo lamang nga madaro ug makamot ang ilang basak u gang uwan nga saad sa La Niña, mao nay ilang saligan sa pagpatunhay sa ilang mga matanum pohon,” saysay ni Engr Ma. Donesa Autida, acting operations section chief sa NIA.
Sa laing bahin, gipatubigan na usab sa NIA ang kapin sa 300 ektaryas nga basakan sa Talibon, apan, matud ni Autida, kasagaran, anaa pa sa pagdaro ug pagkamot.
Kini kay naulahi na sa tingtanum nga sagad mahitabo human sa ilang pista sa lungsod.
Gipasabut usab ni Autida ug Putong nga kining tanan nga paningkamot sa mga mag-uuma, dili mahikaw kon may uwan na nga moabut.
Sugod karong semanaha, sugdan na sa Bohol ang sumpay sa 50 oras nga cloud seeding pinaagi sa 20 ka oras nga pagpdayon gikan sa pundo sa kagamhanan nga probinsyal.
Ang 20 ka oras nga sumpay sa cloud seeding nga natapos na niadtong katapusang adlaw sa Hulyo, gilauman nga igo ra nga makapatubig sa mga basak nga sawod ug makapalahutay sa tubig sa mga dams nga ikapadagayday sa mga basakan sulod sa sunod nga 60 ka adlaw.
Ang humay, mas manginahanglan sa kanunay nga sanap sa tubig kon anaa na sa iyang vegetative ug reproductive stages, aron makapamuga og daghan.
Ang 20 ka oras nga cloud seeding, igo usab nga makalahutay ang tubig sa mga basakan, hangtud moabut na gayud ang ti-uwan. (RAHC/PIA Bohol)
