SAN JOSE, Antique (PIA) -- Dapat nga mag-uligmat ang publiko sa pagtuhaw kang mga sintomas kang hapo ukon asthma sa dya nga panahon nga tama kainit kag mara ang hangin sa palibot.
Sa sang ka press conference, ginhambal ni Dr. Helarose B. Mendoza-Elisterio kang Antique Medical Society kag Philippine College of Heart Physicians (PCCP)-Northwest Panay Chapter nga duro ang gina-atake kang hapo sa mainit nga tiyempo.
Ang tama ka taas nga temperatura kag humidity, ukon ang kaduruhon kang water vapor sa hangin, nagapahinay sa paghulag kang hangin kag naga-trap kang polusyon nga pwede magtuga kang iritasyon sa tutunlan pasulod sa baga.
Gin-athag man ni Mendoza nga ang asthma indi madura kag pwede lang gid mahagan-hagan paagi sa mga bulong kag mayad nga pag-ginawi sa balay, gani, ana gin-agda ang mga may hapo nga magtumar kang bulong sa oras kag tukibon kag likawan ang mga triggers, ukon bagay-bagay nga naga-tuga kang anda hapo.
Pira sa mga triggers sa sagwa kang panimalay amo ang panahon, polusyon, pollen halin sa mga bulak, aso kag iban pa, samtang, sa sulod duman kang panimalay, pira sa mga triggers amo ang mga "pets" pareho kang ayam kag kuti, yab-ok, pampahamot, disinfectant kag mga spray kontra peste.
Para ma-kontrol ang anda hapo, ginarekomenda ang pagpabilin sa balay kung sa diin mas bugnaw ang temperatura, paggamit kang mga air filter, air conditioner, ukon dehumidifiers, masami nga pagtinlo kang panimalay, pagsuok kang mask kung nagapaninlo, kag paggamit kang mga allergen-proof nga punda sa ulunan kag kama.
Indi pare-pareho ang mga sintomas kang hapo, pero duro ang masami nga nagabatyag kang kabudlay sa pag-ginhawa, mara nga ubo, ubo sa gab-i, kag pagparanakit kang dughan.
Pwede nga mamana halin sa mga ginikanan ukon kamal-aman ang sakit nga hapo, pero dya ginatunaan man kang stress, mabaskog nga mga emosyon, nagalain-lain nga temperatura, pagkaon, pagpanigarilyo, mga tanom kag kasapatan, kag impeksyon sa lawas.
Sa Pilipinas, marapit 11 milyones ka mga indibidwal ang may hapo kag 98% kang dya nga numero ang wara ti mayad nga treatment ukon pagpabulong sa anda nga sakit.
Para masolusyunan ang dya nga problema, ginahiwat ang World Asthma Day kada-tuig para pasangkaron ang ihibalo kang publiko sa hapo kag ipalapnag ang tinutuyo nga pagpabulong sa tanan, ilabi ron sa mga pigado.
Ang World Asthma Day sang ka lihuk kang Global Initiative for Asthma (GINA) nga imaw kang World Health Organization (WHO) sa pag-sigurado nga may epektibo kag dekalidad nga pagpabulong sa hapo ang katawhan bisan diin pa nga parte kang kalibutan. (AGP/BPS/PIA Antique with reports from GINA and WHO)
